‘Hoe kan ik als specialist ouderengeneeskunde zoveel mogelijk kwetsbare ouderen blijven bedienen in de toekomst?’ Josine ten Have voelt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid nu binnen én buiten de muren van het verpleeghuis de complexiteit van zorgvragen toeneemt. ‘Steeds vaker stel ik mijzelf daarom de vraag: moet ík dit doen?’

‘In tegenstelling tot veel andere artsen gaat mijn werk minder over genezen, opknappen en weer naar huis sturen. Het gaat vooral over: wie heb ik voor me? Welk medisch handelen past bij deze persoon? Hoe kan ik met mijn medische kennis en vaardigheden diens levenskwaliteit verhogen?’ Josine kiest bewust voor werken met kwetsbare ouderen. ‘Zij hebben een rijk levensverhaal. Een rugzak vol ervaringen. Zij kennen verdriet en blijdschap. En alle dingen die ze in hun leven meemaakten, bepalen mede wie zij nu zijn en wat zij nodig hebben om in dat laatste stukje van hun leven ook vreugde te ervaren. Als je het mij vraagt, verdienen zij bij uitstek onze zorg en aandacht, want zij hebben ook altijd hard voor ons gewerkt.’

'Er gaan dagen voorbij dat ik niet ingrijp, geen stethoscoop gebruik of pillen voorschrijf. Dan is het gewoon beter om een situatie zoveel mogelijk te laten zoals die is.'

Aan het begin van haar loopbaan denkt Josine nog dat ze huisarts wil worden. ‘Maar die baan was voor mij te solistisch. Binnen de ouderenzorg werk ik vaak samen met verschillende disciplines en is iets bijna altijd een teamprestatie. We bespreken keuzes en leggen die vast. Ik vind die manier van werken zo fijn. Vroeger zei ik wel eens: de specialist ouderengeneeskunde is de minst medische dokter van alle specialismen die een arts kan kiezen. Er gaan namelijk dagen voorbij dat ik niet ingrijp, geen stethoscoop gebruik of pillen voorschrijf. Dan is het gewoon beter om een situatie zoveel mogelijk te laten zoals die is. Natuurlijk gaat aan zo’n besluit wel een zorgvuldige analyse en bespreking vooraf.’
 

Complexiteit van zorgvragen neemt toe
‘Hoe ingewikkelder de hulpvraag, hoe meer de specialist ouderengeneeskunde toevoegt en nodig is. Dat merk ik wel. Ik voel ook dat de inhoud van mijn werk daardoor complexer wordt en dat het aantal gecompliceerde vraagstukken toeneemt. Aan de ene kant is dat leuk en uitdagend, aan de andere kant betekent dat soms afscheid nemen van medische handelingen die ik ook graag deed of goed kon. Maar ja, misschien ben ik ook wel een uitstekende glazenwasser, toch lap ik op de werkvloer geen ramen, want dat hoort niet bij mijn functie en dat vinden we allemaal heel logisch. Per vraag en taak gaan we daarom kritisch na welke functionaris binnen de organisatie die het beste kan oppakken en uitvoeren. Is dat een arts, verpleegkundig specialist of verzorgende? Of misschien een helpende, welzijnsmedewerker of mantelzorger?’

Steeds vaker stelt de specialist ouderengeneeskunde zichzelf dus de vraag: moet ík dit doen? Nu binnen de muren van het verpleeghuis de hoeveelheid en complexiteit van zorgvragen toeneemt, voelt Josine haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. ‘Hoe kan ik als specialist ouderengeneeskunde zoveel mogelijk kwetsbare ouderen blijven bedienen in de toekomst? Op het gebied van taakdelegatie hebben we binnen de medische vakgroep daarom al veel stappen gezet en zullen er ook nog stappen volgen. Vooral door de intensieve samenwerking met de verpleegkundig specialist kan ik nu meer vraagstukken met hogere complexiteit aan. De verpleegkundig specialist is daarmee een onmisbare schakel in de organisatie geworden.’

‘De expertise van een specialist ouderengeneeskunde is vaak gewenst en soms zelfs noodzakelijk. De specialisten ouderengeneeskunde binnen Azora werken samen met huisartsen in de regio, onder andere via het Ambulant Team Ouderengeneeskunde (ATO)’

Crisisopname voorkomen
Daarnaast maakt de specialist ouderengeneeskunde in toenemende mate een beweging “naar buiten”. Josine: ‘Steeds meer kwetsbare ouderen met hoogcomplexe zorgvragen wonen thuis. De huisarts is hun hoofdbehandelaar, maar de expertise van een specialist ouderengeneeskunde is vaak gewenst en soms zelfs noodzakelijk. De specialisten ouderengeneeskunde binnen Azora werken samen met huisartsen in de regio, onder andere via het Ambulant Team Ouderengeneeskunde (ATO). We nemen deel aan multidisciplinaire overleggen en doen waar nodig consulten bij mensen thuis. Daarbij verlenen we proactieve zorg: we leren de mensen kennen en maken een inschatting van wat zij op dit moment en in de toekomst nodig hebben. We zijn ervan overtuigd dat vroegtijdig bespreken en ondersteunen een crisisopname kan voorkomen.’

Een mooie ontwikkeling in die samenwerking met de huisarts is de verwijzing via ZorgDomein: een rechtstreekse verwijzing vanuit de huisartsenpraktijk aan de specialist ouderengeneeskunde of verpleegkundig specialist. ‘Vooral voor mensen met een volledig pakket thuis, dus mensen die thuis wonen en daar de zorg ontvangen die ze in een zorginstelling zouden krijgen, onderzoekt onze vakgroep de rol van verpleegkundig specialist als eerste aanspreekpunt en regiebehandelaar. We hopen daarmee de huisarts ontlasten. Ook kan de verpleegkundig specialist een mooie verbinding vormen tussen de huisarts en specialist ouderengeneeskunde en mijn deskundigheid inschakelen wanneer die ook echt nodig is.’

Een vanzelfsprekende plek in het managementteam
De medische vakgroep van Azora bestaat op dit moment uit twaalf specialisten ouderengeneeskunde en veertien verpleegkundig specialisten. Josine is het gewend dat zij meedenkt over belangrijke thema’s, zoals de koers van de organisatie en werkwijze van de eigen vakgroep. ‘Steeds vaker realiseer ik me echter hoe bijzonder het is dat ik een vanzelfsprekende plek in het managementteam heb. Azora onderscheidt zich in die manier van omgaan echt van andere organisaties. Om die goede samenwerking te borgen, leggen we momenteel in een professioneel statuut vast hoe de medische vakgroep en organisatie zich tot elkaar willen verhouden, nu en in de toekomst.’