‘Bij een geboorte willen we ook graag dat de kraamweken rustig en mooi verlopen. Ik vind dat dat aan het einde van het leven ook zo moet zijn.’ Maaike Fukkink werkt als verpleegkundige in de palliatieve en oncologische zorg binnen Zorg Thuis. Ze begeleidt mensen in de behandel-, palliatieve- en stervensfase, in het bijzonder mensen met kanker en hun naasten in de thuissituatie. 

Ik kijk achter de voordeur, in de thuissituatie, met hen mee. Om handelen in een moment van paniek te voorkomen, anticipeer ik daarbij zoveel mogelijk op wat komen gaat.

Hoe verloopt mijn ziekteproces? Wat zijn mijn behandelingsmogelijkheden? Welke keuzes heb ik? Cliënten die palliatieve zorg in de thuissituatie ontvangen, zitten vaak met allerlei vragen. Maaike: ‘Ik kijk achter de voordeur, in de thuissituatie, met hen mee. Om handelen in een moment van paniek te voorkomen, anticipeer ik daarbij zoveel mogelijk op wat komen gaat.’ Samen met de huisarts houdt ze de gezondheidssituatie van de cliënt in de gaten. ‘Ik doe dus geen directe zorgverlening maar bekijk in overleg met alle betrokkenen vooral wat ervoor nodig is om iemand in die laatste levensfase een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te laten ervaren. Bijvoorbeeld het gesprek aangaan over het starten of staken van therapie en medicatie. Hoe ver wil iemand gaan met een behandeling? Wat wil iemand graag nog in de tijd die rest? De wens van de cliënt staat steeds centraal.’

Humor als redmiddel

Haar specialisatie ligt op het oncologische vlak. Ze begeleidt cliënten die mogelijk weer beter worden, maar veel van haar cliënten zijn ongeneeslijk ziek. Andere mensen vinden haar werk vaak bijzonder. “Dus je komt net van iemand die stervende is? Dat je daar tegen kunt,” zeggen ze dan. Maaike: ‘Het lijkt hen vooral een zware baan en dat is het ook wel. Mijn werk bestaat natuurlijk veel uit afscheid nemen, intensieve gesprekken voeren over levensvragen en laatste wensen, en een proces van sterven begeleiden. Maar daar tegenover staan zoveel mooie dingen: iemands kwaliteit van leven zo hoog mogelijk houden, een laatste wens mogelijk maken, een afscheid goed laten verlopen, naasten meenemen in een ziekteproces. Dat is heel speciaal om te doen. En humor is mijn grote redmiddel. Als ik voel dat het kan, maak ik gerust een grapje. Heerlijk als een cliënt even kan lachen.’

Bij een geboorte willen we ook graag dat de kraamweken rustig en mooi verlopen. Ik vind dat dat aan het einde van het leven ook zo moet zijn.

Voor een cliënt kan het complex zijn om te horen dat je niet lang meer zult leven. ‘Het maakt daarbij niet uit of iemand 25 of 95 jaar is: ze kunnen beiden evenveel aan het leven hangen.’ Maaike ervaart dat ze juist op die momenten veel voor hen kan betekenen en ervoor kan zorgen dat ze zich met de juiste begeleiding en uitleg wat geruster voelen. ‘Dat geeft mij veel voldoening. Bij een geboorte willen we ook graag dat de kraamweken rustig en mooi verlopen. Ik vind dat dat aan het einde van het leven ook zo moet zijn.’

Meelopen langs de zijlijn

Bij een verslechtering in de gezondheidssituatie van de cliënt trekt Maaike intensief met de huisarts op. Ze informeert cliënten en naasten tijdig over de mogelijkheden. Kunnen naasten zorgverlof opnemen? Wil de cliënt thuis of in een hospice sterven? Welke wensen bestaan er ten aanzien van palliatieve sedatie en euthanasie? ‘We bespreken ook wat zij en ik, samen met de verzorgenden die thuis zorg verlenen, van elkaar mogen verwachten tijdens deze fase. Hoe lossen we bijvoorbeeld onrustige nachten op? Die afspraken leggen we vast in het zorgplan. Als dit plan klaar is, zie ik vaak dat dat rust geeft bij alle partijen.’

Die laatste fase voordat iemand sterft, is vaak heel intiem. Het blijft bijzonder om dan intensief samen op te trekken. Iedere keer weer voel ik mij vereerd als mensen mij op dat moment opnemen en toelaten in de familie.

Haar cliënten en hun naasten zijn Maaike vaak erg dankbaar voor de hulp en begeleiding. ‘Het is voor hen een hele onzekere fase als bijvoorbeeld een chemokuur start.’ Ze loopt op alle momenten in een ziekteproces langs de zijlijn mee: vanaf het begin van een chemokuur tot het moment van overlijden. ‘Die laatste fase voordat iemand sterft, is vaak heel intiem. Het blijft bijzonder om dan intensief samen op te trekken. Iedere keer weer voel ik mij vereerd als mensen mij op dat moment opnemen en toelaten in de familie.’

Zo sterk mogelijk

Maaike begon ooit als eerste en enige oncologieverpleegkundige binnen Azora. ‘Dat was in het begin best zoeken, maar ook een unieke en speciale kans.’ Inmiddels is de behoefte aan dergelijke verpleegkundige begeleiding zo groot binnen Zorg Thuis dat er een collega met dezelfde specialisatie bijkomt. Ook vroeg Azora onlangs de accreditatie aan om mensen te kunnen opleiden als oncologieverpleegkundige. Het gaat nog wel even duren voordat dat aan de orde is. Maar het is alvast een mooie stap in de goede richting.’

Voor de cliënt streven we samen zo lang mogelijk kwaliteit van leven na in de laatste levensfase.

Op dit moment werkt Maaike veel samen met andere disciplines. ‘Binnen Azora maak ik deel uit van het oncologieteam. Daarin zitten fysiotherapeuten, diëtisten en ergotherapeuten die zich eveneens specialiseerden in oncologie. Maar mijn voornaamste werkpartners zijn toch wel de huisartsen, specialisten en verzorgenden die thuis zorg verlenen. Verder werk ik nog samen met oedeemtherapeuten, maatschappelijk werkers, psychologen en geestelijk verzorgers. Het is heel fijn om zoveel disciplines dichtbij te hebben. Voor de cliënt streven we samen zo lang mogelijk kwaliteit van leven na in de laatste levensfase.’